Blog

Mindfulness is in het Westen begonnen met boeddhistische meditaties in de jaren ’70 door personen als Jack Kornfield en Joseph Goldstein, nadat zij jaren hadden doorgebracht in kloosters in Zuidoost-Azie. Ook de invloed van de Birmees-Indiase leraar S.N. Goenka en zenleraar Thich Nhat Hanh was hierbij heel belangrijk. De Amerikaan Jon Kabat-Zinn ontwikkelde in 1979 mindfulnesstraining. Hij werkte aan het academisch ziekenhuis van de universiteit van Massachusetts, waar het hem opviel dat chronische patiënten die medisch gezien uitbehandeld waren, vaak tussen wal en schip vielen. Hij ontwikkelde een training met als doel patiënten middelen te geven waardoor ze zelf iets aan hun gezondheid konden (blijven) doen. Centraal in zijn benadering staat het ontwikkelen van de kwaliteit van aandacht.

De behandeling werd een succes. Ook andere soorten patiënten bleken baat te hebben bij de benadering. Al snel had de klinische wereld mindfulness omarmd en werd de therapie aangewend voor alle mogelijke problemen, waaronder stress, chronische pijn en aandachtstekortstoornis. Inmiddels hebben duizenden mensen, met verschillende achtergronden, de training gevolgd. Ook wordt steeds meer wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd.

Mindfulnesstraining heet officieel Mindfulness-based Stress Reduction (MBSR). Later ontwikkelde psycholoog Zindel Segal samen met collega’s een variant voor somberheid op deze training, waarbij elementen van cognitieve gedragstherapie zijn ingebouwd. Daarna zijn er ook mindfulnesstrainingen gekomen voor specifieke settings zoals het onderwijs en de werkvloer. Voor onze training is het zo dat de Amerikaanse verloskundige Nancy Bardacke de oprichtster is van het Mindfulness Based Childbirth and Parenting-programma, dat zij leidt aan het UCSF Osher Center for Integrative Medicine in Amerika. Ze deed haar mindfulnesstraining bij Jon Kabat-Zinn. Nancy´s liefde voor het lichaam van de vrouw, voor het wonder van zwangerschap en voor het bijzondere proces van de bevalling, hebben ons als trainers geinspireerd om haar denkgoed te vertalen naar deze 8-weekse training en het werkboek van `Mindfulness voor Zwangeren´.

Opmerkzaamheid, of mindfulness, is het hart van het boeddhisme. Van Boeddha zelf zouden de woorden zijn: ‘Het cultiveren van opmerkzaamheid is het hoogste goed’. Elementen van opmerkzaamheid vind je terug in alle stromingen met een boeddhistische achtergrond: van yoga tot zen, van vipassana tot tai chi. Mindfulness richt zich op de essentie van de boeddhistische praktijk, zonder de ballast van tradities en rituelen.

Mindfulness houdt in dat je aandacht geeft op een speciale manier:

doelbewust,

op het moment zelf

en niet oordelend

aan dingen zoals ze zijn

Wat mindfulness niet is

Het aanbieden van mindfulness in een psychologische behandeling of groepstraining vereist specialistische kennis en ervaring. Dit is in tegenstelling tot de suggestie die tegenwoordig vaak wordt gewekt dat de toepassing van mindfulness een eenvoudige techniek is die door iedereen snel kan worden geleerd. We zien de laatste tijd een verbrokkeling van wat een deskundige toepassing van mindfulness te bieden zou kunnen hebben. Het is in dit verband nuttig om stil te staan bij wat mindfulness niet is:

• mindfulness is niet een vorm van zelf-hypnose of een manier om in jezelf op te gaan
• mindfulness is geen trucje om negatieve gedachten “weg te blazen”
• mindfulness is niet slechts je bewust zijn van gedachten en gevoelens
• mindfulness maakt je niet “gelukkig, gezond en stressbestendig” en gaat je niet bevrijden van al je problemen en zorgen
• mindfulness is niet alleen maar leuk en hip;  de oefeningen vergen veel geduld, tijd en doorzettingsvermogen, er wordt gewerkt aan het veranderen van mentale patronen die vaak al heel lang een rol spelen.

De laatste tijd staat Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT) in de belangstelling in de gezondheidszorg. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat MBCT goede resultaten geeft bij onder andere angst, depressie, burn-out en klachten die zowel een lichamelijke als een psychische component hebben. Ook onderzoek naar de werking van de hersenen ondersteunt deze conclusies.

Hoe kan ik mindfulness eigen maken?

Mindfulness beoefenen is niet niks. Je moet vastbesloten zijn om dit innerlijke werk te beginnen en vervolgens moet je een zekere discipline en geduld opbrengen om het vol te houden. Er zijn een bepaalde intentie en energie nodig om oude patronen, overtuigingen en obstakels te overwinnen bij het vinden van je weg in het je eigen maken van mindfulness.  Aandachtig leven is niet iets wat we zomaar kunnen. Het vraagt inspanning om steeds opnieuw stil te staan bij onszelf, elke dag weer. Net zoals we bijvoorbeeld voor het eerst willen leren piano spelen, vraagt het van je om dagelijks en regelmatig te oefenen.

Als je wat meer over mindfulness en wat het voor jou zou kunnen betekenen wilt lezen, kan je aan de volgende boeken denken:

• Kinderen
  Stilzitten als een kikker van Eline Snel (5-12 jr)
  Mindfulness voor je kids van David Dewulf (4-8 jr)
• Pubers
  Mindfulness voor jongeren van David Dewulf
• Volwassenen
  Mindfulness. In de maalstroom van je leven van Edel Maex
  Mindfulness voor beginners van Jon Kabat-Zinn

Voor een uitgebreide boekenlijst kun je kijken op de pagina “Boeken over mindfulness“.

Sommigen starten met mediteren. Met mediteren oefen je om je aandacht in het NU, in het moment zelf, te brengen en te houden. Mediteren wil niet zeggen: nergens aan denken of je gedachten weg krijgen. Maar het betekent wel: je aandacht weer terugbrengen naar waar je mee bezig bent. Simpel gezegd, je aandacht erbij houden. En dat kun je al doen met de dagelijkse dingen: met volle aandacht afwassen, naar je werk rijden of de hond uitlaten is net zo goed een vorm van meditatie. Het gaat daarbij dus niet over wat je doet, maar hoe je het doet.

In een mindfulnesstraining leer je stap voor stap de belangrijkste technieken uit de mindfulness. Elke bijeenkomst vindt plaats volgens een vaste opbouw en heeft een eigen thema. In plaats van op te gaan in verhalen die je over je leven bedenkt, leer je het leven zoals het NU is, te aanvaarden. Je stapt daarmee uit de dagelijkse routine en jouw automatische reacties en gedrag. Er komt meer ruimte om te handelen vanuit rust en helderheid, ook in stressvolle situaties. En meer plezier en energie om te genieten van de kleine dingen van het leven.